Βαλιάκος Γ. Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Κτηνιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ελλάδα | Τσιπιανίτης Ε. Ασκληπιός Ενιαία Υγεία, Ελλάδα Τραχήλη Α. Ασκληπιός Ενιαία Υγεία, Ελλάδα | Μαρίνος Ζ. Ασκληπιός Ενιαία Υγεία, Ελλάδα
Το κείμενο της παρούσας μελέτης αποτελεί αναδημοσίευση της εργασίας «Περιστατικά Οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) σε Σκύλους και Γάτες στην Ελλάδα», η οποία δημοσιεύτηκε σε μορφή αναρτημένης ανακοίνωσης (poster) στο 27o FECAVA Eurocongress (Πράγα Τσεχίας 8-11 Ιουνίου 2022). Η μελέτη έλαβε το βραβείο της «Καλύτερης Παρουσίασης Poster του Συνεδρίου».
Στη μελέτη αυτή, οργανώθηκε και εφαρμόστηκε στην Ελλάδα ένα σύστημα επιτήρησης για τη συλλογή δεδομένων, σχετικά με τα περιστατικά οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) σκύλων και γατών που αντιμετωπίζουν οι κτηνίατροι ζώων συντροφιάς στην καθημερινή πρακτική τους στη χώρα μας. Επιπλέον, εκτιμήθηκε ο αντίκτυπος που έχει η προσθήκη μιας λίστας-ελέγχου για σκύλους και γάτες που συμπληρώνεται από τον ιδιοκτήτη του κατοικίδιου ζώου, στην διάγνωση της ΟΑ. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα συστήματα συλλογής δεδομένων σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την εμφάνιση ασθενειών/ συνδρόμων στην καθημερινή κλινική πρακτική, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για τους κτηνιάτρους, καθώς μπορούν να τους βοηθήσουν σημαντικά να προσαρμόσουν την διαγνωστική και θεραπευτική τους προσέγγιση. Αποδείχτηκε, επίσης, ότι η εισαγωγή μιας λίστας-ελέγχου που συμπληρώνεται από τον ιδιοκτήτη του ζώου, συμβάλει στην αύξηση του αριθμού των αναγνωρισμένων περιστατικών ΟΑ από τον κτηνίατρο.
Περιστατικά Οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) σε Σκύλους και Γάτες στην Ελλάδα.
Βαλιάκος Γ, Τσιπιανίτης Ε, Τραχήλη Α, Μαρίνος Ζ.,
27th FECAVA Eurocongress, Πράγα, (Τσεχία), 8 με 11 Ιουνίου 2022, p. 348.
Εισαγωγή
Η συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο σχετικά με σημαντικές ασθένειες που αφορούν τον κτηνίατρο στην καθημερινή κλινική πρακτική, αποτελεί σημαντικό επιστημονικό στόχο. Η οργάνωση και εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος επιτήρησης συμβάλλει σημαντικά στην πλήρη κατανόηση της δυναμικής και των ιδιαιτεροτήτων των νοσημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κτηνίατροι, δεδομένου ότι αυτά μεταβάλλονται τόσο στον χώρο και τον χρόνο, όσο και λόγω άλλων παραγόντων (π.χ. προληπτικά μέτρα που εφαρμόζουν οι ιδιοκτήτες) που επηρεάζουν τη συχνότητά τους.
Στην παρούσα μελέτη, οργανώθηκε και εφαρμόστηκε ένα τέτοιο σύστημα επιτήρησης για τη συλλογή δεδομένων από περιστατικά οστεοαρθρίτιδας σε σκύλους και γάτες που αντιμετωπίζουν οι κτηνίατροι στην καθημερινή πρακτική.
Στόχοι
Ανάπτυξη ενός δικτύου κτηνιάτρων και ενός συστήματος συλλογής δεδομένων που θα επιτρέπει τη συλλογή, σε πραγματικό χρόνο, δεδομένων καθημερινής πρακτικής για συγκεκριμένες ασθένειες.
Περιγραφή των δημογραφικών στοιχείων, του τρόπου ζωής, των κλινικών ευρημάτων και της διαγνωστικής προσέγγισης της ΟΑ σε σκύλους και γάτες στην Ελλάδα.
Εύρεση στατιστικά σημαντικών συσχετίσεων μεταξύ διαφόρων δημογραφικών και κλινικών χαρακτηριστικών της ΟΑ σε σκύλους και γάτες.
Αξιολόγηση του αντίκτυπου της προσθήκης μιας λίστας-ελέγχου σκύλων και αιλουροειδών συμπληρωμένης από τον ιδιοκτήτη κατοικίδιων ζώων στη διάγνωση της ΟΑ.
Μέθοδοι
Οργανώθηκε ένα δίκτυο περίπου 50 κτηνιάτρων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με στόχο τη συλλογή δεδομένων σχετικά με την εμφάνιση περιστατικών οστεοαρθρίτιδας σε σκύλους και γάτες που εισάγονται στα ιατρεία τους.
Ένα ερωτηματολόγιο συλλογής δεδομένων αναπτύχθηκε και στάλθηκε στους επαγγελματίες ηλεκτρονικά μέσω ενός κτηνιατρικού συστήματος διαχείρισης (Vet Platform®, http://vetplatform.gr/ en_gb/), τους ζητήθηκε να το συμπληρώνουν κάθε φορά που έπρεπε να ασχοληθούν με περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας.
Το ερωτηματολόγιο ήταν εύκολο στη συμπλήρωση και συντάχθηκε με σκοπό τη συλλογή των ακόλουθων δεδομένων: δημογραφικά στοιχεία (φυλή, φύλο, ηλικία, βάρος κ.λπ.), τρόπος ζωής (διαβίωση μέσα στο σπίτι, έξω από το σπίτι, με άλλα ζώα κ.λπ.), στοιχεία σχετικά με την κλινική κατάσταση του ζώου (π.χ. κλινικά συμπτώματα και προσβεβλημένες αρθρώσεις), διαγνωστική προσέγγιση (με ιδιαίτερη έμφαση στα ακτινογραφικά ευρήματα) κ.λπ. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του SPSS ver 26.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης εφαρμόστηκαν δύο λίστες ελέγχου που συμπλήρωσαν οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων (Enomoto et al. 2020, Wright et al. 2022) για να βοηθήσουν στον εντοπισμό των περιπτώσεων ΟΑ. Οι λίστες ελέγχου βοήθησαν τους ιδιοκτήτες να εντοπίσουν τυχόν υποψία ΟΑ και να την αναφέρουν στον κτηνίατρο, με απλές ερωτήσεις σχετικά με τη συμπεριφορά του κατοικίδιου ζώου (Πίνακες 1 και 2).
Αποτελέσματα
Συλλέχθηκαν συνολικά 1.540 περιπτώσεις σε διάστημα 13 μηνών (Νοέμβριος 2020 - Νοέμβριος 2021). Από αυτά, 1.496 κρούσματα αφορούσαν σκύλους (844 αρσενικά και 652 θηλυκά) και 44 κρούσματα αφορούσαν γάτες (10 αρσενικά και 34 θηλυκά).
Σημαντική αύξηση στην αναφορά περιστατικών παρατηρήθηκε μετά την παροχή στους συμμετέχοντες μιας λίστας-ελέγχου προς συμπλήρωση από τον ιδιοκτήτη, σχετικά με την παρατήρηση των χαρακτηριστικών σημείων της οστεοαρθρίτιδας στα κατοικίδια ζώα τους.
Οι περισσότερες περιπτώσεις αναφέρθηκαν σε βαρύτερους σκύλους (64% των περιπτώσεων σε ζώα βάρους >20 kg). Οι περισσότεροι σκύλοι ανήκαν σε κατηγορίες φυλών με υψηλή κινητικότητα (ποιμενικοί σκύλοι, κυνηγετικοί δείκτες, σκύλοι εργασίας) μεγάλου μεγέθους.
Η οστεοαρθρίτιδα είναι πιο συχνή σε σκύλους και γάτες μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά είναι επίσης παρούσα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Η διαταραχή της βάδισης και ο πόνος κατά την κίνηση της προσβεβλημένης άρθρωσης ήταν τα πιο συχνά αναφερόμενα κλινικά συμπτώματα σε σκύλους. Σε όλες τις περιπτώσεις γατών, αναφέρθηκε διαταραχή βάδισης και απροθυμία για μετακίνηση/άσκηση, ακολουθούμενη από μυϊκή ατροφία άκρου.
Οι πιο προσβεβλημένες αρθρώσεις ήταν τα γόνατα (47,5% των σκύλων και 81,8% των γατών) και τα ισχία (38,5% των σκύλων και 40,9% των γατών), ακολουθούμενες από τους αγκώνες (στο 16,8% των σκύλων).
Το επικρατέστερο ακτινογραφικό εύρημα ήταν η ανάπτυξη οστεοφύτων (87,3% των ακτινογραφιών), ακολουθούμενο από οίδημα των περιαρθρικών μαλακών μορίων και ενδοαρθρική συλλογή (18,8% και 13,2% των ακτινογραφιών αντίστοιχα).
Η στατιστική ανάλυση υπέδειξε το σημαντικά υψηλότερο ποσοστό παρουσίας αρθρικής συλλογής σε βαρύτερους σκύλους και πόνου σε νεότερους (p<0,05).
Οι αρθρώσεις του ισχίου ήταν κυρίως προσβεβλημένες σε ηλικιωμένους και βαρύτερους σκύλους, ενώ οι αρθρώσεις του αγκώνα αναφέρθηκαν σε νεότερα και ελαφρύτερα ζώα (p<0,05).
Συμπεράσματα και μελλοντικές κατευθύνσεις
Η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι νόσος αποκλειστικά των γηριατρικών ασθενών, καθώς παρατηρείται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, αλλά η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται με την ηλικία.
Η ΟΑ του σκύλου είναι διαδεδομένη σε όλες τις ομάδες βάρους και τους τύπους φυλών, αλλά η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται με το βάρος και τις πιο δραστήριες φυλές (ποιμενικά, κυνηγετικοί δείκτες, σκύλοι εργασίας).
Η ΟΑ των γατών υποδιαγιγνώσκεται σημαντικά σε σύγκριση με τους σκύλους.
Τα συστήματα συλλογής δεδομένων σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την εμφάνιση ασθενειών/ συνδρόμων στην καθημερινή κλινική πρακτική, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για τους κτηνιάτρους. Μπορεί να τους βοηθήσει σημαντικά να προσαρμόσουν τη διαγνωστική και θεραπευτική τους προσέγγιση.
Η μελέτη αυτή αποδεικνύει ότι η χρήση μιας λίστας-ελέγχου που συμπληρώνεται από τον ιδιοκτήτη κατοικίδιου ζώου βοηθά και βελτιώνει σημαντικά το επίπεδο διάγνωσης.
Ευχαριστίες & αναφορές
Η μελέτη αυτή χρηματοδοτήθηκε από την Zoetis Inc.
Enomoto, M., Lascelles, B., & Gruen, M. E. (2020). Development of a checklist for the detection of degenerative joint disease-associated pain in cats. Journal of feline medicine and surgery, 22(12), 1137–1147.
Wright, A., Amodie, D. M., Cernicchiaro, N., Lascelles, B., Pavlock, A. M., Roberts, C., & Bartram, D. J. (2022). Identification of canine osteoarthritis using an owner-reported questionnaire and treatment monitoring using functional mobility tests. The Journal of small animal practice, 10.1111/ jsap.13500.
